ΤΟ ΣΠΑΪΤΖΙΚΟΥ ΩΣ ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΤΖΑΦΕΡΑΓΑ

ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΝΟΡΙΑΣ ΥΠΑΠΑΝΤΗΣ ΛΕΥΚΑΚΙΩΝ

Α΄) Ενετική εκκλησιαστική απογραφή του 1696, πρώτη αναφορά του οικισμού Σπαΐ (Σπαϊτζίκου=σήμερα Λευκάκια).

Στα πλαίσια της ενετικής εκκλησιαστικής απογραφής του 1696, συγκεντρώθηκαν στις 22 Αυγούστου οι βεβαιώσεις-απογραφικά δελτία των ιερέων της περιοχής Δρεπάνου, όπως ονομαζόταν η περιοχή μας ένεκα της υπάρξεως εδώ μεσαιωνικής κώμης υπό την ονομασία Δρέπανο (να μην συγχέεται με το σημερινό ομώνυμο χωριό, πρώην Χαϊντάρι). Με το απογραφικό δελτίο της ενορίας Παλαιοκάστρου (αρχαίας Ασίνης), εισέρχεται στην ζωή του τόπου μας ο οικισμός Σπαΐ (μετέπειτα Σπαϊτζίκου, σημερινά Λευκάκια).

Μια ματιά στο οικιστικό περιβάλλον της περιοχής κατά το 1696

Στην περιοχή μας, παραμονές της β΄ ενετικής κυριαρχίας υπάρχει μια κώμη, η κώμη Δρέπανον, η οποία από έκθεση του Ολλανδού Ναυάρχου JEAN  HENRI  VAN  KINSBERGEN προκύπτει ευρισκομένη μετά τον όρμο Καστρακίου (αρχ. Ασίνης) επί των υψωμάτων προς την κατεύθυνση του Ναυπλίου, των ασιναίων υψωμάτων, όπως τα ονομάζει ο ποιητής μας Ν. Καρούζος: «"υπεράνω των ασιναίων υψωμάτων η μοίρα μου  τ’ Ανάπλι», ο δε Αντώνης Μηλιαράκης, στο μνημειώδες γεωγραφικό έργο του, με μια μικρή απόκλιση από την ακριβή της θέση την ταυτίζει με το σημερινό Τσέλου. Όπως προκύπτει από προφορική παράδοση των Τσελιωτών, την οποία μου μετέφερε ο αείμνηστος θείος μου Κυριάκος Σαγκιώτης, εκεί, γύρω από την Αγία Παρασκευή ήταν το κοιμητήριο της κώμης (κατά τις εργασίες επέκτασης του ναού καθώς και σε έργα οδοποιίας αποκάτω ευρέθησαν τάφοι), ενώ ο πυρήνας του οικισμού εντοπιζόταν μέχρι το πρώτο μισό του 20^ου αι. στους πρόποδες του υψώματος Πιλάφι/Αγιολιάς, πλάι και άνω του σημερινού κοιμητηρίου της Ασίνης. Υπήρχαν εκεί  απομεινάρια οικιών, ως εφαίνετο επιμελημένης κατασκευής (είχαν αποκάτω και κάτι σαν πηγαδάκια, κατά τη γνώμη του κρύπτες ένεκα του κινδύνου των πειρατών). Με την ανακύκλωση όμως του δομικού υλικού βαθμιαία εξαφανίστηκαν ολοκληρωτικά τα ίχνη του και στη θέση αυτή έγιναν αναβαθμίδες με ελιόδενδρα). Ο Αντ. Μηλιαράκης αναφέρει εκείνο το Δρέπανον ως «τό ἀρχαιότατον ὄν τῶν τοῦ αὐλῶνος». Μια πληροφορία που μου μετέφερε στις 18 Απριλίου 2015 ο παπα-Πολύβιος Μίλλης, μελετητής εκκλησιαστικών κειμένων και συγγραφέας, λέει ότι ονομάστηκε έτσι διότι κάποτε εγκαταστάθηκαν εκεί έποικοι από το Δρέπανο της Βηθυνίας, πατρίδας της αγίας Ελένης. Συνάντησε είπε την πληροφορία τυχαία κάποτε σε ένα συναξάριο. Η πληροφορία αυτή μας οδηγεί στον 9^ο μ. Χ. αιώνα. Είναι γεγονός ότι κατά το 810, επί Νικηφόρου Α΄, έγινε μαζική μεταφορά πληθυσμών από όλα τα μέρη του κράτους σε περιοχές που πριν είχαν υποφέρει από τους Σλάβους και ανακτήθηκαν από τους Βυζαντινούς. Μεταξύ των περιοχών αυτών, όπως λέει ο Κωνσταντίνος Ζ΄ ο Πορφυρογέννητος, ήταν βέβαια και η Πελοπόννησος. Προηγουμένως, οι επιθέσεις των Σλάβων που «τάς τῶν γειτόνων οἰκίας τῶν Γραικῶν ἐξεπόρθουν καί εἰς ἀρπαγήν ἐτίθεντο» καθώς και μια τρομερή επιδημία χολέρας (κατ’ άλλους πανούκλας) με μεταφορά κατοίκων από τα παράλια στην κυρίως πληγείσα Κωνσταντινούπολη για να συμπληρωθεί ο πληθυσμός της, είχαν αποτέλεσμα να αραιωθεί ο πληθυσμός των Ελλήνων, κυρίως στα παράλια της Πελοποννήσου. Όπως προκύπτει από δημοσιευμένη έρευνά μου, στην περιοχή μας οι εναπομείναντες κάτοικοι κατά τα χρόνια της έξαρσης του σλαβικού επεισοδίου είχαν καταφύγει στη νησίδα Ορόβη (Ρόμβη), ενώ κάποια σλαβικά τοπωνύμια μαρτυρούν εδώ την παρουσία Σλάβων. Είναι λοιπόν πολύ φυσικό, μετά την εκδίωξή τους να έγινε και εδώ εποικισμός με Έλληνες από άλλα μέρη του κράτους, προς ενίσχυση του πληθυσμιακού στοιχείου της περιοχής. 

Ας πάμε όμως στο 1696 και πιο συγκεκριμένα στις 20 Ιουλίου, που οι Ενετοί αποβιβάζονται στον κολπίσκο Τολού - πρωτίστως στο λιμένα Καστρακίου Ασίνης - και βαδίζουν προς το Ναύπλιο. Από την περιγραφή των γεγονότων που κάνει ο Μιχ. Λαμπρυνίδης προκύπτει ότι ταυτόχρονα δημιουργείται ένα ρεύμα φυγής των Ελλήνων κατοίκων, με κατεύθυνση τις ανατολικές περιοχές ακόμα και τα κοντινά νησιά. Κατά τις επιχειρήσεις κατάληψης του Ναυπλίου έγιναν φονικές μάχες με εκατοντάδες νεκρούς. Μια αχρονολόγητη απογραφή της εδώ β΄ ενετοκρατίας, που αναφέρει «11 κώμες καταστραφείσες υπό του πολέμου», σε συνδυασμό με άλλα στοιχεία από τα ενετικά αρχεία, μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι το ευρισκόμενο στο θέατρο των μαχών μεσαιωνικό Δρέπανον κατεστράφη και ως φαίνεται δεν ξανακατοικήθηκε. Οι κάτοικοί του είχαν καταφύγει σε ανατολικότερες περιοχές [από το Χαϊντάρι μέχρι και τα Ίρια, κυρίως στο Μπραήμπεη (στο σημερινό κολπίσκο Βιβαρίου)] και παρέμειναν εκεί, δεδομένου ότι στην υπόλοιπη περιοχή εγκατέστησαν οι Ενετοί έποικους από άλλες  κτήσεις τους (γίνεται λόγος για  Εύβοια, Θήβα, Αθήνα, Μέγαρα). Το κενό αναπληρώθηκε με την εξέλιξη του εγγύτατα οικισμού Τζαφέραγα (σημερινή Ασίνη), που για ένα διάστημα κληρονόμησε και την ονομασία «Δρέπανο» όπως διαφαίνεται εις την απογραφή του 1700, την έκθεση του Ολλανδού ναυάρχου και την παλιά χαρτογραφία. Εν τω μεταξύ όμως, εκ του μεσαιωνικού εκείνου Δρεπάνου πήρε το όνομά της ολόκληρη η περιοχή. Η παρακείμενη πεδιάδα ονομάσθη Πεδιάδα Δρέπανον ή Δρεπάνου και ο γειτνιάζων με αυτήν σημερινός λιμήν Βιβαρίου, στον οποίο οι Ενετοί απέδιδαν ιδιαίτερη σημασία (γι’ αυτό και οι οχυρώσεις), ονομάσθη επίσης λιμήν Δρέπανον ή Δρεπάνου. Όπως θα δούμε στην  απογραφή του 1696, σε όλη την έκταση της πεδιάδας υπάρχουν διάσπαρτα μικρά ή μεγάλα ζευγολατιά, δηλαδή σταθμοί ζευγηλατών (=αροτριέων) που καλλιεργούσαν τα γύρω τους χωράφια. Κάποια από τα ζευγολατιά αυτά θα εξελιχθούν στα σημερινά χωριά, μάλιστα κάποια ευμεγέθη ήδη από την β΄ ενετοκρατία  θα καλούνται χωριά, όπως τα Τζαφέραγα και Χαϊντάρι. Όλα αυτά θα ονομαστούν επίσης Δρεπανοχώρια.

Στο προαναφερθέν δελτίο απογραφής της Ενορίας Παλαιοκάστρου (αρχαίας Ασίνης) βλέπουμε ότι σε όλους τους οικισμούς της έχουν εγκατασταθεί έποικοι (ξένοι). Αναλυτικά έχει ως εξής (αντεγράφη επακριβώς - οι αγκύλες και οι παρενθέσεις δικές μου):

Παλαιόκαστρο, Τζαφέραγα, Σπαΐ, και Λούζη περιοχής Δρεπάνου

«χωρίον Τζαφέραγα ἔχει ἐκκλησία, Ἅγιος Κῶνσταντίνως ὑποστατηκά δέν ἔχει. εἶναι σπίτηα αὐθεντηκά ὁποῦ κάθουνται οἱ ξένοι 20, ἄνδρες ξένοι πανδρεμένοι καί ἀνίπανδρι 10, γυναῖκες πανδρεμένες καί ἀνίπανδρες 20, παιδία ἀρσενηκά καί θυληκά 7 (σύνολο κατοίκων 37).

ζευγαλατίον Σπαΐ (Σπαϊτζίκου) ἐκκλησία Ἅγιος Νικόλαος δεν ἔχει ὑποστατηκά. εἶναι σπίτηα αὐθεντικά, ὁποῦ κάθονται οἱ ξένοι 6, εἶναι καί πύργος 1, ἄνδρες ξένοι πανδρεμένοι καί ἀνίπανδρι 5, γυναῖκες πανδρεμένες καί ἀνήπανδρες 5, παιδία ἀρσενικά και θυληκά 7 (σύνολο κατοίκων 17).

Παλαιώκαστρω ἐκκλησία Παναγία ἔχει καί παρακκλήσια 2 ὑπόστατηκά δέν ἔχουν. εἶναι σπίτηα αὐθεντηκά, ὁποῦ κάθουνται οἱ ξένοι 7, ἄνδρες πανδρεμένοι ξένοι 2, γυναῖκες πανδρεμένες ξένες 2, παιδία ἀρσενηκά καί θυληκά 2 [σύνολο κατοίκων 6,  μετά του ιερέως 7 (έχουν απογραφεί μόνο έγγαμοι άνδρες, άρα όχι και ο ιερέας που ήταν μοναχός, τον οποίο προσθέτω εγώ)].

Λούζη, ζευγαλατίον (μεταξύ Σπαιτζίκου και Μερζέ), σπίτηα αὐθεντηκά καί πύργος ἕνας σουμα 5, ἄνδρες ξένοι πανδρεμένοι 4, γυναῖκες πανδρεμένες 4, παιδία ἀρσενηκά καἰ θυληκά 5 (σύνολο κατοίκων 13).

Διωνισιως ηερομοναχος και εὑφημεριος τού Παλαιωκαστρου βεβεονώ*.»[*Προφανώς εκ παλαιοτέρας παραδόσεως έδρα της ενορίας είναι το Παλαιόκαστρο (αρχ. Ασίνη) με εκκλησία την Παναγία (ήδη κατά τις πρόσφατες εργασίες ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου απεκαλύφθησαν θεμέλια μεσαιωνικού ναού που υπήρχε στη θέση του σημερινού)].

Β΄) Ιερέας Γεώργιος Παναγιωτόπουλος-Μηναίος, πρώτος εφημέριος Υπαπαντής Σπαϊτζίκου    

«Με Β. Δ. της 28^ης Απριλίου (10 Μαΐου) 1834 (ΦΕΚ 19), Περί της οροθεσίας και της εις δήμους διαιρέσεως του νομού Αργολίδος και Κορινθίας» σχηματίσθηκαν οι οκτώ δήμοι της επαρχίας (Ναυπλίας): 1. Ναυπλίας (-έων), 2. Επιδαύρου (-ίων), 3. Αραχναίου, 4. Μηδείας (Μιδέας), 5. Τιρυνθίδος, 6. Ασίνης, 7. Λήσσης, 8. Προσύμνης»

Η ιδία πηγή μας πληροφορεί ότι ο δήμος Ασίνης κατατάχθηκε στη Γ΄ τάξη, με πληθυσμό 441 κατοίκους. Χωρία και οικισμοί του δήμου Ασίνης καθώς και ο πληθυσμός τους κατά τον χρόνο σχηματισμού του ήταν:

Χαϊδάρι (119), Τσέλλον (54), Μουράταγα (24), Τζαφέραγα και Σπαϊτζίκου (187), Μοναί Αυγού και Μεταμορφώσεως (8), Ηρία ή Ίρια (49), Κάνδια, Σουληνάρι.

Όπως βλέπουμε, Τζαφέραγα και Σπαϊτζίκου αποτελούν μια κοινότητα. Πιο σωστά, το Σπαϊτζίκου ανήκε στην κοινότητα Τζαφέραγα, διότι ήταν ένας ασήμαντος οικισμός [ενδεικτικά αναφέρω ότι με την απογραφή του 1828 είχε μόνο 27 κατοίκους, ήταν μικρότερο ακόμα και από το Τσέλου (64 κάτ.), ενώ το Τζαφέραγα αριθμούσε ήδη 139 κατοίκους]. Φυσικό ήταν λοιπόν να εξυπηρετούνται από τον ίδιο ιερέα, έστω και άτυπα να αποτελούν ενιαία ενορία. Εφημέριος της ενορίας ήταν από το 1824 ο πρόγονός μου Ιερέας Γεώργιος Παναγιωτόπουλος-Μηναίος (αρχικά λεγόταν Παναγιωτόπουλος, αργότερα όμως άλλαξε το επώνυμό του σε Μηναίος). Στα περιθώρια των λειτουργικών του βιβλίων εκδοθέντων το 1852, πρώτος αυτός έχει κάνει επανειλημμένα εγγραφές, αλληλοσυμπληρούμενες,  που αφορούν την χειροτονία του. Από αυτές συνδυαστικά προκύπτει:

«Σημείωσις χειροτονίας Γεωργίου Ἱερέως ἐφημερίου τοῦ Ἁγίου Δημητρίου [του χωρίου Τζαφέραγα] καί Ὑπαπαντῆς τοῦ χωρίου Σπαϊτσίκου:

Εἰς τά ᾳωκδ΄ ἤ κε΄  [εις] Σπέτσαις.

Φευρουαρίου α΄, ἡμέρα Κυριακή τοῦ Ἁγίου Τρύφωνος, χειροτονηθείς Ἱεροδιάκων εἰς τούς Ἁγίους Ἀποστόλους. Εἰς τάς β΄ τοῦ αὐτοῦ μηνός, ἠμέρα Δευτέρα, τῆς Ὑπαπαντῆς, [χειροτονηθείς] Ἱερεύς εἰς τήν Μονήν τοῦ Ἁγίου Νικολάου, διά χειρός Διονυσίου Ἀρχιερέως τοῦ πρώην Τριπόλεως, νῦν δε Ἀργολίδος»

Ο γιός του, ο Παπαπαντελής, επιγραμματικά γράφει γι’ αυτόν:

«Γεώργιος  Μηναῖος  Ἱερεύς  γεννηθείς  κατά τό  ἔτος  1800

ἐχειροτονήθη ἐτῶν 24, ἀπεβίωσεν τῃ 5 Φεβρουαρίου  1875 ἡμ. Τετάρτη

ζήσας τά πάντα ἔτη ὡς εἶδεν αὐτός ἐβδομήκοντα πέντε -75        

ὑπηρέτης δε Θεοῦ ἐγένετο ἐν ὅλῳ τῳ βίῳ του ἔτη πεντήκοντα καί ἕν

αἰωνία ἡ μνήμη του »

Τον Παπαγιώργη Μηναίο διαδέχτηκαν στην Ασίνη ο προαναφερθείς γιός του Ιερέας Παντελής, ενώ στα Λευκάκια που απέκτησαν δική τους ενορία οι δυο γαμβροί του Ιερείς, Θεοδόσιος Καλογερόπουλος και Ελευθέριος Αραμπός, που αντίστοιχα νυμφεύτηκαν τις θυγατέρες του Βιολέτα και Ευφροσύνη.

Ιερεύς Γεώργιος Παναγιωτόπουλος-Μηναίος (1800-1875) 

Γ΄) Διηγήσεις του Παπαλευτέρη Τσίρου για την Πρώιμη εποχή της ενορίας Υπαπαντής Λευκακίων ως αυτοτελούς ενορίας

Πριν από χρόνια, ο Παπαλευτέρης Τσίρος είχε τελέσει τον Όρθρο και τη Θεία Λειτουργία της Κυριακής στον Αγ. Νεκτάριο των Εργατικών Κατοικιών Ναυπλίου όπου ήμουν τότε πρωτοψάλτης. Λίγο αργότερα ιερέας και ψάλτες πίναμε καφέ στο σπίτι του, στα Λευκάκια, όπου μου διηγήθηκε τα παρακάτω:

Κάποτε, στα μέσα του 19^ου αιώνα, ο δρόμος (καρόδρομος τότε) από το Ναύπλιο μέχρι την Ασίνη και την περιοχή της ήταν σε κακή κατάσταση και η Νομαρχία αποφάσισε να γίνουν οι απαραίτητες επιχωματώσεις. Έριχναν λοιπόν χώμα στις λακκούβες και στα νεροφαγώματα, το έστρωναν και από πάνω περνούσε ένας κύλινδράκος συρόμενος από άλογα. Στις εργασίες επιστατούσε κάποιος Θοδώσης Καλογερόπουλος, ένα παλικάρι από κάποιο χωριό- καμποχώρι της Αργολίδας. Όταν οι εργασίες έφθασαν στην Ασίνη (τότε Τζαφέραγα) γνωρίστηκε με τον Παπαγιώργη Μηναίο και φιλοξενήθηκε στο σπίτι του μέχρι το πέρας των εργασιών, οι οποίες με τα μέσα της εποχής προχωρούσαν με αργούς ρυθμούς. Ο Παπαγιώργης τον συμπάθησε, κατάλαβε ότι έχει καλό χαρακτήρα και του πρότεινε:

- Θέλεις να σε κάνω παιδί μου, να πάρεις για γυναίκα σου τη Βιολέτα;

Αυτός ξαφνιάστηκε και ζήτησε λίγο χρόνο για να απαντήσει. Η απάντησή του ήταν θετική και έγινε ο γάμος. Αργότερα, με προτροπή του Παπαγιώργη, ο Θοδώσης έγινε παπάς στα Λευκάκια (τότε Σπαϊτζίκου), που απέκτησαν  δική τους ενορία, όπου και εγκατέστησε την οικογένειά του.

Μετα από ένα χρονικό διάτημα ο Παπαγιώργης τον ρώτησε αν έχει υπόψη του κάποιο καλό παιδί από τα Λευκάκια για να πανδρέψουν και την Φροσύνη. Αυτός του πρότεινε κάποιον Λευτέρη Αραμπό και προσφέρθηκε να κάνει το προξενιό. Ο Λευτέρης δέχτηκε, νυμφεύθηκε την Φροσύνη, έγινε μάλιστα και αυτός παπάς στα Λευκάκια. Όπως εξήγησε ο αφηγητής, κάποιες ενορίες μπορούσαν να έχουν δυο παπάδες ώστε αυτοί να εξυπηρετούν και τους γύρω μικρούς οικισμούς που διέθεταν έστω ένα μικρό ναό. Μου ανέφερε για παράδειγμα κάποιο οικισμό Καλύβια που κατά το παρελθόν υπήρχε προς τα Πυργιώτικα.

Σχολιάζοντας ο Παπατσίρος είπε: Ο Παπαγιώργης ήταν πανέξυπνος άνθρωπος, έβλεπε μακριά. Βλέποντας ότι η περιοχή ήταν εύφορη και συνεχώς εγκαθίσταντο νέοι κάτοικοι κατάλαβε ότι σύντομα τα Λευκάκια θα γίνουν ξεχωριστή ενορία. Έτσι φρόντισε να γίνουν οι γαμπροί του παπάδες στα Λευκάκια και ο γιός του Παντελής στην Ασίνη (σημείωση δική μου: ο Παπαγιώργης προς το τέλος περιορίστηκε να ασκεί τα καθήκοντά του στην Αγ. Παρασκευή Τσέλου).

Ακόμα δυο χρόνια πρωτύτερα, που είχαμε ξανασυζητήσει, ο συνομιλητής μου είχε διηγηθεί και το εξής συγκινητικό:

Ο Παπαλευτέρης Αραμπός αγαπούσε πάρα πολύ την Φροσύνη, τόσο που μετά το θάνατό της άντεξε μόνο δεκατρείς ημέρες, όσο υπήρχε ψωμί ζυμωμένο από τα χέρια της!!! Ξεψύχησε κρατώντας στα χέρια του την τελευταία σφελίδα ψωμιού. Πράγματι, σύμφωνα με εγγραφή των αδελφών της  σε κάποιο από τα Μηναία του Παπαγιώργη που έχω στην κατοχή μου, η Ευφροσύνη απεβίωσε την 2^α και ο Παπαλευτέρης την 15^ην Νοεμβρίου του ιδίου έτους, 1879. Βλέπουμε ότι η πρεσβυτέρα Ευφροσύνη και ο Παπαλευτέρης Αραμπός απεβίωσαν σε μέση ηλικία, δηλαδή σχετικά νέοι, μόλις τέσσερα έτη μετά το θάνατο του πατέρα της Ευφροσύνης, που είδαμε ότι απεβίωσε το 1875 σε ηλικία 75 ετών.

Ο Παπατσίρος είχε κάνει μια εργασία αναφερομένη σε όλους τους Ιερείς της Υπαπαντής Λευκακίων μέχρι και των ημερών του. Όπως μου είπε, συνέλεξε τις πληροφορίες από το αρχείο της Μητροπόλεώς μας (από πράξεις βαπτίσεων και γάμων όπου αναφέρεται ο ιερέας που ετέλεσε τα μυστήρια, καθώς και από άλλα έγγραφα). Η εργασία αυτή είναι αναρτημένη αριστερά μετά την είσοδο στο ναό. Εκεί διαβάζουμε:

«Γεώργιος Παναγιωτόπουλος (1834-1849). Είναι ο πρώτος κατά σειράν Εφημέριος του Ιερού Ναού Υπαπαντής του Χριστού της ενορίας Σπαϊτζίκου (νυν Λευκακίων). Διορίστηκε στα χωριά Σπαϊτζίκου, Τζαφέραγα και Τσέλου το έτος 1834 από τον τότε Αρχιεπίσκοπο Αργολίδος Κύριλο» [πιθανώς κατά το έτος αυτό που συμπίπτει και με την δημιουργία των Δήμων έγινε κάποια αναδιοργάνωση της Εκκλησίας και εδόθησαν νέοι διορισμοί. Ίσως ακόμα, τότε να εδόθησαν οι πρώτοι επίσημοι διορισμοί, ενώ πρωτύτερα υπήρχε μια άτυπη πραγματικότητα].

Θεοδόσιος Καλογερόπουλος (1849-1885). Γεννήθηκε στο χωριό Κούτσι (Αργολικό) Αργολίδος [το] 1809. Ενυμφεύθη την Βιολέτα κόρη του Ιερέως Γεωργίου Μηναίου Εφημερίου της Ενορίας Τζαφέραγα (Ασίνης) και αδελφή του Παντελή Γ. Μηναίου, του κατόπιν και αυτού Ιερέως και Εφημερίου Τζαφέραγα. Ο Θεοδόσιος και η Βιολέτα απόκτησαν τρία παιδιά, τον Αναστάσιον, τον Λεωνίδα και [την] Χαρίκλεια. Στις 29 Φεβρουαρίου του έτους 1848 χειροτονήθηκε Πρεσβύτερος στην Αθήνα στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου, στην περιοχή Μέγα Μοναστήρι. Διορίστηκε Εφημέριος στα χωριά Σπαϊτζίκου Μεριζέ και Πυργιώτικα το 1849.

Ελευθέριος Αραμπός, 3^ος Εφημέρος (1866-1881). Γεννήθηκε στο χωριό Αδάμι Αργολίδος το έτος 1829 και κατοικούσε στο χωριό Σπαϊτζίκου. Το 1854 στις 10 Ιανουαρίου ενυμφεύθη την δεύτερη κόρη του Ιερέως Γεωργίου Μηναίου, Ευφροσύνη, αδελφή της Βιολέτας. Από το γάμο τους απόκτησαν πέντε παιδιά, τον Νικόλαον, τον Γεώργιον, τον Αθανάσιον, την Δήμητρα και την Αναστασία. Το 1866 στις 20 Μαρτίου Κυριακή των Βαΐων, χειροτονήθηκε στον Ιερό Ναόν Αγίων Αναργύρων Αθηνών και διορίστηκε ως Εφημέριος στα χωριά Τσέλου και Μεριζέ για ένα διάστημα και μετά συνεφημέρευαν με τον Παπαθεοδόση Καλογερόπουλο (σε) Σπαϊτζίκου, Τσέλου, Μεριζέ και Πυργιώτικα.

Ηλίας Κ. Μηναίος

Πρωτοψάλτης  Ι. Ε. Υπαπαντής Λευκακίων (Ιούλιο 2013 - Αύγουστο 2019)                               

Η παρούσα εργασία αρχικά δημιουργήθηκε υπό τον τίτλο: "Ιερά Ενορία Υπαπαντής Λευκακίων - Προϊστορια" στις 24.7.17, παραδόθηκε στο εκκλησιαστικό συμβούλιο και δημοσιεύτηκε εις ypapantilefkakion.tk κατά τις αμέσως επόμενες ημέρες. Αναδημοσιεύτηκε στις 2.2.18 από την εφημερίδα Αργολικές Ειδήσεις. Η φωτογραφία του παπα-Γιώργη είναι από το οικογενειακό μου αρχείο. Αυτή του ναού από το στούντιο Μπουγιώτης-Ρασιάς, η οποία συνόδευε την αναδημοσίευση.

Πηγές:

-    Κ. Ντόκου «Ἡ ἐν Πελοποννήσωι ἐκκλησιαστική περιουσία κατά τήν Β΄ Ἑνετοκρατίαν».

-     Μιχ. Λαμπρυνίδη «Η Ναυπλία» 1950.

-    Αντ. Μηλιαράκη «Γεωγραφία πολιτική νέα και αρχαία του νομού Αργολίδος και Κορινθίας» 1886.

-     Καρλ Χοπφ «Οι Σλάβοι στην Ελλάδα», εκδ. «Νέα Σύνορα» Αθήνα 1995.

-     Ηλία Κ. Μηναίου «Μεσαιωνικές σελίδες της Ασιναίας».

-     Κων/νου Νικ. Σάθα «Μνημεία Ελληνικής Ιστορίας».

-     Ελευθ. Γ. Σκιαδά «Ιστορικό διάγραμμα των δήμων της Ελλάδος 1833-1912» Αθήνα 1993.

-     Γιώργος Χατζόπουλος / cityofnafplio.com, Πληθυσμός επαρχίας Ναυπλίας 1828.