ΘΡΥΛΟΙ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΡΟΣΤΑΤΗ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ, ΑΓΙΟ ΔΗΜΗΤΡΗ

Ο Άγιος Δημήτρης και η πανούκλα

Κάποτε, στα τέλη του 19^ου αιώνα, επιδημία πανούκλας μάστιζε τον οικισμό Τσέλου και υπήρχε ο φόβος ότι θα μεταδοθεί στην Ασίνη. Στην είσοδο του χωριού καθώς κατερχόμαστε από του Τσέλου, στα Αλώνια, λένε πως κάποια νύχτα άκουσαν ένα διάλογο ανάμεσα στην πανούκλα (που τη φαντάζονται με τη μορφή κακάσχημης γριάς) και τον Άγιο Δημήτρη που βρισκόταν εκεί καβάλα στο άλογό του για να εμποδίσει την είσοδό της:

          - Άσε με Άγιε να περάσω

          - Όχι, δεν θα περάσεις από εδώ και κάτω

          - Μόνο να περάσω, να πάω στ’ άλλα χωριά, δεν θα

            σταθώ στο δικό σου

          - Όχι σου είπα, φύγε καταραμένη

Έτσι η αρρώστια δεν πέρασε, μάλιστα ο Άγιος βοήθησε την γειτόνισσα Αγία Παρασκευή, οι δυο μαζί κατεδίωξαν την πανούκλα που έφυγε και από του Τσέλου.

Άλλες διηγήσεις για τον Άγιο και το άλογό του

Στο ξωπηγάδι, στις πέτρινες πελεκητές γούρνες όπου πότιζαν τα ζώα, κατηφόριζε ο Άγιος συχνά τις νύχτες και πότιζε το άλογό του. Άλλοτε πάλι το πότιζε στο πηγάδι των Λιαλιατσαίων  στ’ Αλώνια, εκεί κοντά που σταμάτησε την πανούκλα. Καμιά φορά προτιμούσε το πηγάδι στο Λεύκο, κοντά στον Άγιο Κωνσταντίνο, ενώ και στην Κόντρα, λίγο πιο χαμηλά από τον Άγιο Τρύφωνα στην αρχή του δρόμου προς του Γκρέκου υπήρχε πηγαδάκι που το λέγανε  «Πηγαδάκι του Αγιο Δημήτρη». Την τελευταία πληροφορία διέσωσε η θεία Μίνα σύζυγος Παναγιώτη Χριστόπουλου. Ίχνη του πηγαδιού υπήρχαν ακόμα όταν προ ετών μου έδειξε τη θέση του ο γιός της Γιώργος, μακαρίτης και αυτός σήμερα. Οι περίοικοι των πηγαδιών αυτών φρόντιζαν ν’ αφήνουν στις γούρνες καθαρό νερό πριν νυχτώσει.

Την παραμονή της μνήμης του, μετά τον πανηγυρικό εσπερινό, άλλαζε διαδρομή. Περνούσε πρώτα από την πλακόστρωση της εκκλησίας, παραπλεύρως της οποίας ήταν η ταβέρνα του Τσιρίκου, έβλεπε τους πανηγυριώτες που διασκέδαζαν πίνοντας για πρώτη φορά από τα καινούρια κρασιά*, έκανε το γύρω του σπιτιού των Ορφαναίων πλάι στο Ιερό, έμπαινε στην παράλληλη προς το ναό βόρεια πάροδο και όταν έφτανε στην γωνία, όπου το σπίτι του Παπαγιώργη Μηναίου, κατηφόριζε προς το ξωπηγάδι. Άλογο και καβαλάρης ήσαν αθέατοι για τους πολλούς, τον έβλεπαν μόνο μικρά παιδιά (επειδή έχουν καθαρή ψυχή). 

Οι περίοικοι της εκκλησίας ισχυρίζοντο ότι επανειλημμένα  τις νύχτες άκουγαν το θόρυβο της πόρτας της καθώς ανοιγόκλεινε και τους ήχους από τις οπλές του αλόγου. Επίσης, κατά μήκος της οδού που αρχίζει από τη γωνία των Κωσταραίων, περνάει από την οικία των Τσιραίων και καταλήγει στο καμπαναριό, άκουγαν πατήματα του αόρατου αλόγου καθώς ο Άγιος επέστρεφε.

Η μακαρίτισσα θεία μου Μίνα Γιαννιά γένος Κατσίγιαννη, απόγονος και αυτή του Παπαγιώργη και κληρονόμος της προαναφερομένης οικίας του, μου έλεγε ότι: συχνά, όταν ο παπάς προετοιμαζόταν στο σπίτι του για την λειτουργία της επόμενης ή απλά περνούσε την ώρα του ψάλλοντας τα σχετικά τροπάρια, άκουγε στον περίβολο  πατήματα αόρατου αλόγου. Την πληροφορία αυτή είχε ακούσει από τη γιαγιά της Ασημίνα σύζυγο Ηλία Παπαγεωργίου Μηναίου. 

Τα αναφερόμενα πηγάδια οριοθετούσαν τότε τον οικιστικό ιστό του χωριού, γύρω από τον οποίο σύμφωνα με τις αφηγήσεις έκανε τις νυχτερινές του περιπολίες ο άγρυπνος φρουρός και προστάτης του χωριού.

-------------------------------------

*Οι παρακάτω στίχοι του Αντώνη Αναπλιώτη (Αντώνη Λεκόπουλου) μας θυμίζουν ότι τα χρόνια που έζησε (1888-1951) στη μνήμη του Αγίου Δημητρίου άνοιγαν τα βαρέλια με το κρασί της νέας χρονιάς: τα γιοματάρια.

«Άγιε μ’ Δημήτρη λεβεντιά και πρώτε καβαλάρη

σαν σήμερα τ’ ανοίγανε το πρώτο γιοματάρι

[…]

Ημέρα  βλογημένη, κρασοκατανυγμένη.»

Οι φωτογραφίες είναι δικής μου λήψης πριν τον χθεσινό πανηγυρικό εσπερινό στην Ασίνη.

Δημοσίευσή μου στην ομάδα του fb: Η Αργολίδα που έφυγε..... και πινελιές λαογραφίας στις 26 Οκτωβρίου 2019. Αναδημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Αργολικές Ειδήσεις».

Ηλίας Κ. Μηναίος